Exosomes are nano-vesicles released by all known cells. Although they were called as residual cells acting as a cleaner of undesired molecules out of cell during the first discovery in 1980s, recent studies have revealed critical physiological tasks of these vesicles over the past 20 years. These vesicles which can be produced by all body fluids play an important role in many biological activities including intracellular communication, signal conduction, genetic material transfer, and regulation of immune response. Due to their several tasks, exosomes play a crucial role in the disease pathogenesis. Considering all these tasks, exosomes can be considered in both diagnosis and treatment. Exosomes originating from distinct cells have immunosuppressive and immunostimulatory features and, thereby, therapeutic attempts which regulate immune function in case of autoimmune and immunosuppression. In addition, thanks to being natural nano-carriers, exosomes may pave the way for the development of new-generation vaccines containing both adjuvant and antigen. Besides therapeutic applications, there are evidences indicating that exosomes can be used in the diagnosis of several cancer forms including prostate cancer, glioblastoma, squamous-cell lung carcinoma and hepatocellular carcinoma, as they play a role in the disease pathogenesis.
Keywords: Cancer; diagnosis; exosome nano-vesicle; immunity; therapy.Eksozomlar bilinen tüm hücreler tarafından ortama salınan nanokeseciklerdir. 1980’li yıllarda ilk keşiflerini takiben sadece istenmeyen molekülleri hücre dışına atmaktan sorumlu hücre artıkları olarak anılsalar da son 20 yılda yapılan çalışmalar bu keseciklerin önemli fizyolojik görevleri olduğunu ortaya çıkarmıştır. Tüm vücut sıvılarından elde edilebilen bu kesecikler hücreler arası iletişim, sinyal iletimi, genetik materyal transferi ve immünolojik yanıtın düzenlenmesi gibi birçok biyolojik aktivitede önemli rol almaktadır. Eksozomlar çok değişik görevleri nedeni ile hastalık patogenezinde önemli rol oynamaktadır. Tüm bu görevleri göz önüne alındığında eksozomlar hem tanı hem de tedavide kullanılabilir. Farklı hücrelerden köken alan eksozomların immün baskılayıcı ve etkinleştirici özelliklerinin bulunması otoimmün ve immün baskılama gibi durumlarda, immün işlevin düzenlenmesini sağlayacak terapötik uygulamaları söz konusudur. Bunun yanı sıra, doğal bir nanotaşıyıcı olmalarından dolayı eksozomlar hem adjuvanın hem de antijenin taşınabildiği yeni nesil aşıların tasarımına olanak sağlamaktadır. Eksozomların tedavi edici uygulamalarının yanı sıra hastalık patogenezlerinde rol almasından dolayı prostat kanseri, glioblastom, akciğer yassı hücreli karsinomu ve hepatoselüler karsinom gibi kanser çeşitlerinin tanısında da kullanılabileceğine dair bulgular vardır.
Anahtar Kelimeler: Kanser; tanı; eksozom nanokesecikleri; immünite; terapi.